نقش دولت در مردمی‌کردن اقتصاد؛ براساس نامه‌های حضرت امیر(علیه‌السلام) به فرمانداران بلاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

در سال­های اخیر و به‌تبع شرایط جنگ اقتصادی، تحریم‌های ظالمانه و تروریستی، اضافه‌شدن مفهوم «اقتصاد مقاومتی» به دایره‌المعارف انقلاب اسلامی و ابلاغ سیاست­های کلی اقتصاد مقاومتی رونق گرفته است. این مفهوم با اینکه حاوی یک معنای تخصصی و غیر مسبوق به سابقه است، مشتمل بر ویژگی­های کلی است که به نظام اقتصادی مدنظر اسلام تعلق دارد؛ لذا برای مفهوم‌پردازی و تبیین ویژگی­های آن، می­توان از مؤلفه­های نظام اقتصادی اسلام بهره برد. ما در این مقاله، نقش دولت در مردمی‌کردن اقتصاد را با تمرکز بر فرامین و توصیه­های حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام) به فرمانداران و مأمورین جمع­آوری زکات، تبیین می‌کنیم. بر این اساس، با استفاده از روش تحلیل مضمون، 26 نامه حضرت امیر(علیه‌السلام) به کارگزاران، فرمانداران و مأمورین جمع­آوری زکات بررسی و تحلیل شدند تا براساس آن‌ها، نقش دولت در مردمی‌کردن اقتصاد ازمنظر امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) به‌دست آید. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که از 239 مضمون پایه، 6 مضمون سازمان­دهنده اعتمادسازی، انگیزه­بخشی، زمینه‌سازی، فرصت‌سازی، ظرفیت­سازی و توانمندسازی به‌عنوان وظایف اصلی دولت در مردمی‌کردن اقتصاد به‌دست می­آید که در 3 مضمون فراگیر انباشت سرمایه اجتماعی (اعتماد و سایر مؤلفه­های سرمایه­ اجتماعی)، خلق سرمایه انسانی (تبدیل آحاد مردم به سرمایه انسانی) و تأمین سایر سرمایه­ها (طبیعی، فیزیکی و مالی لازم جهت مشارکت مردم) جای می­گیرند.

کلیدواژه‌ها