تجارت خارجی به‌عنوان پیشران تولید و توسعه اقتصادی و درگیری با متغیرهای متعدد، نیاز زیادی به آینده‌پژوهی و بررسی سناریوهای محتمل در آینده دارد. مقالۀ حاضر به آینده‌پژوهی تجارت خارجی ایران و افغانستان به‌عنوان دو کشور همسایه با ظرفیت‌های فرهنگی و اقتصادی و ترانزیتی متعدد پرداخته است. هدف تحقیق، شناسایی عوامل مؤثر در روابط تجاری دو کشور است که در ابتدا با استفاده از روش تأثیر متقابل، عوامل کلیدی مؤثر بر آیندۀ تجارت میان ایران و افغانستان احصا شده است و سپس با استفاده از روش سناریونگاری، سناریوهای آتی در تجارت خارجی ایران و افغانستان بررسی و ارزیابی شده است. داده‌های اولیه ازطریق مرور مطالعات و پیشینه تحقیق جمع‌آوری شده و در قالب پرسش‌نامه، اهمیت هریک از عوامل نسبت به یکدیگر مشخص شد. سپس از میان نوزده عامل مؤثر، چهار عامل مهم‌تر شناسایی شد که عبارت‌اند از بی‌ثبات سیاسی در افغانستان، رویکرد دولت‌های ایران نسبت به غرب، زیرساخت‌های افغانستان و نهایتاً فرصت‌‌های همسایگی. سپس وضعیت‌های مختلف این عوامل کلیدی تعیین شد و نظرات خبرگان دربارۀ میزان تأثیر این وضعیت‌ها بر یکدیگر در پرسش‌نامه عدم‌قطعیت وارد نرم‌افزار سناریوویزارد گردید. با تجزیه‌وتحلیل نرم‌افزار سناریو ویزارد، چهار سناریو با سازگاری بالا درباره آینده تجاری میان دو کشور ایران و افغانستان ارائه و سپس تحلیل شد.
)